Weerlegging 1: Om het Evangelie van vrije genade 1


Inleiding


We beginnen deze reeks met de bespreking van een onderwerp, dat de diepste oorzaak van de scheuring die in december 2009 in Zwolle plaatsvond, blootlegt (zie ook de Introductie op de serie in dit nummer van De Bazuin).
De Vijverhoeve-brochure stelt dat de ene grote oorzaak van de door hen beweerde deformatie van de kerk te Zwolle zou zijn het loslaten van het evangelie van de vrije genade.
Dat is een belangrijke uitspraak – als dat waar zou zijn is hun heengaan uit de kerk, ook al is het op een onjuiste manier gebeurd, toch enigszins te begrijpen.

De brochure gaat nog verder. Immers, bij een terugblik op de Vrijmaking van 2003 constateert men dat die Vrijmaking plaats heeft gevonden op een te smalle basis. Immers, degenen die zich toen vrijmaakten hebben niet onderkend dat het om dit evangelie ging. Zij bleven steken in allerlei losse kwesties.
Ook hiervan geldt: als dat waar zou zijn betekent dat dat heel de opbouw van de kerk sindsdien plaatsgevonden heeft op losse grond in plaats van op een vaste rots.
We zullen deze beweringen toetsen in de eerste twee artikelen.

Ingegraven


Wat bewoog de broeders en zusters toch om op zo korte termijn afscheid te nemen van de ambtsdragers die over hen gesteld waren? Hoe kon het toch zo ver komen dat zij zich op stel en sprong onttrokken aan opzicht en tucht van de kerkenraad en dat bij vrijwel allen zonder zelfs maar verantwoording af te leggen aan de kerkenraad? Zonder van hun Vrijmaking rekenschap af te leggen? Terwijl velen van hen het zo moeilijk hebben gehad met hun Vrijmaking van de Gereformeerde kerken vrijgemaakt en daar veel tijd voor nodig hadden. Zou de afval binnen De Gereformeerde Kerken zoveel zwaarder zijn dat er beslist niet gewacht kon worden?

Het verhaal over wat aan hun vertrek vooraf ging laat zien dat de betrokken ambtsdragers zich steeds verder en dieper hebben ingegraven in hun loopgraven. Dat ze niet meer open stonden voor redelijke argumenten, maar gevangen zaten in hun eigen ideeën.
Hoe kwam dat? Wat is de achtergrond? Wat is daarvan het ene leidende motief?
Het wordt in hun brochure uiteengezet. Het ging om niets minder dan het evangelie van vrije genade.

Bij nader inzien


Het is een winst dat de samenstellers van deze brochure een poging hebben ondernomen om de diepste oorzaak van de verwijdering tussen broeders van hetzelfde huis onder woorden te brengen. Ons passeert een bonte stoet van kwesties en conflicten.
Blijkbaar is pas achteraf aan hen duidelijk geworden dat de ene grote oorzaak van de door hen beweerde deformatie van de kerk te Zwolle zou zijn het loslaten van het evangelie van vrije genade.
En dat niet alleen in dit conflict, maar zelfs al bij de vrijmaking van 2003, toen degenen die zich toen vrijmaakten niet onderkend hebben dat het om dit evangelie ging. En dat dit gemis aan onderscheiding doorgewerkt heeft in de ontstane ontwikkelingen sindsdien.

Deze overtuiging is een diagnose die nu pas in de brochure openlijk wordt gepresenteerd.
Wel is de materie al eens aan de orde geweest op de kerkenraadsvergaderingen en in een besloten vergadering in den lande, maar niet als verantwoording van hun scheuring. Niet naar de kerkenraad toe en niet naar de gemeente toe. Maar nogmaals: het is winst dat de voormalige ambtsdragers de zaak nu zo openlijk presenteren.

Daarom zullen wij in het vervolg hun daden vanuit hun eigen opvatting verklaren.
Inderdaad hangen hier allerlei zaken, die in hun verantwoording aan de orde komen, mee samen: hun visie op de kerk, hun opvatting over de kerkgrenzen, hun beoordeling van de meerdere vergaderingen, hun uitleg en toepassing van art. 31 KO, hun kritiek op de prediking enz. Achteraf wordt ons hier getoond de rode draad die door al hun daden en woorden en verklaringen heen loopt.

Wel een rode draad! Immers, als nu eens blijkt dat die visie over de grondoorzaak van alle moeite, als zou die gelegen zijn in het niet blijven bij het evangelie van vrije genade, ja zelfs in het daartegen ingaan - als die visie nu eens niet overeenkomstig de werkelijkheid is, dan stort het hele gebouw van hun zelfrechtvaardiging als een kaartenhuis ineen.

Lutherse dwaalwegen


Het is opmerkelijk dat die karakterisering van de kerkreformatie als in de titel van de Vijverhoeve-brochure geïllustreerd wordt door een citaat van dr. H.F. Kohlbrugge en daarmee teruggaat op Luther.

Het was Maarten Luther, die het sola fide, sola gratia (alleen door het geloof, alleen door genade) en het evangelie van vrije genade uitdroeg. Wij zijn het ermee eens dat dit nog altijd een reden is tot grote dankbaarheid. Maar dan horen wij in de brochure zomaar ineens in enkele regels dat het om díe belijdenis ging in de Afscheiding, Doleantie, Vrijmaking 1944, Vrijmaking 2003. Reformatie is dan ook, zo wordt gesteld, allereerst de
overtuiging van eigen schuld, verlorenheid en onmacht om onszelf te verlossen. Het begint bij een hernieuwde en doorleefde overtuiging, dat wij van onszelf moeten afzien en onze toevlucht moeten nemen tot Jezus Christus, onze Verlosser en dat wij alleen door het geloof als zondaars gerechtvaardigd worden', pag. 9.

Een nieuwe visie op de kerkgeschiedenis – we komen er nog op terug.

In het kader van deze WEERLEGGING is het nodig te wijzen op twee dwalingen van Luther. Die betreffen zijn visie op de kerk en op de heiligmaking.
Van Luther is bekend, dat hij niet veel gaf om de inrichting van de kerk en de wijze van kerkregering. Volgens hem regeert Christus Zijn kerk alleen door het predikambt, als slechts het evangelie van vrije genade maar onverhinderd kan worden verkondigd. En overal, waar dit evangelie van vrije genade verkondigd wordt, is volgens hem de kerk.

Het tweede betreft zijn visie op de heiligmaking. Luther legde zoveel nadruk op de rechtvaardigmaking dat er nauwelijks plaats was voor de heiligmaking. Dat ging zó ver dat hij niet kon instemmen met de boodschap van Jakobus:
Is Abraham, onze vader, niet uit de werken gerechtvaardigd, toen hij Izaäk, zijn zoon, op het altaar offerde? Ziet u wel dat het geloof samenwerkte met zijn werken en dat door de werken het geloof volmaakt is geworden? Jak.2:21-22. HSV


Hij was van oordeel dat Jakobus dat 'in waanzin geschreven had'. En hij zei van die brief van Jakobus dat het een 'strooien brief’ was.
Wij echter blijven geloven dat ook deze woorden voluit geïnspireerd werden door de Heilige Geest, Dezelfde Die de apostel Paulus deed schrijven dat de mens door het geloof gerechtvaardigd wordt.
Dat in de aangehaalde tekst van het geloof gezegd wordt, dat het samenwerkt met de werken, betekent dat geloof en werken onafscheidelijk samengaan. En dat het geloof door de werken volmaakt is geworden, betekent dat het niet volledig is uitgegroeid als er geen werken zijn, want die horen erbij.

De Heere Jezus Christus roept ons dan ook op ‘volmaakt’ te zijn, dat betekent de HEERE te dienen met een ongedeeld hart, Matt. 5: 48. Tot de rijke jongeman zei Hij: als u volmaakt wilt zijn, verkoop dan alles wat u hebt, geef dat aan de armen en volg Mij. Alleen op die manier mocht hij discipel worden! Matt.19:20.

De HEERE leert ons dus dat ons geloof tot de ‘volmaaktheid’ komt door de werken. Dat betekent overigens niet dat wij tot de volkomenheid mogen komen zonder smet en gebrek, dat gebeurt pas op de jongste dag.
Het is juist onze heiligmaking in Christus, het doen van goede werken, het gehoorzaam zijn aan de geboden van de HEERE, dat ons in Christus 'volmaakt' doet zijn en dat de eenheid bewerkt. Daar heeft de Heiland om gebeden, Joh.17.

Tot zover deze eerste verkenning. Volgende week hopen wij verder te gaan met wat de Vijverhoeve-brochure over deze zaak schrijft.


* Uitgave onder verantwoordelijkheid van de kerkenraad van De Gereformeerde Kerk te Zwolle e.o. met medewerking van A. Admiraal, A. van Egmond en dr. P. van Gurp.